YOUth is geen onderzoek naar specifieke aandoeningen, maar richt zich op de ontwikkeling van hersenen en gedrag: ‘Het gaat om nuances. Autisme, of een andere psychiatrische aandoening, is een gradatie. Je kunt geen streepje zetten –  vanaf hier ben je autistisch en vanaf daar niet. Mensen verschillen daar gewoon in. Interessanter is de vraag hoe de gewone ontwikkeling bij kinderen verloopt. Dat idee ligt aan de oorsprong van YOUth.’

Het onderzoek focust op sociale vaardigheden en op zelfbeheersing: hoe goed kun je je impulsen onderdrukken? Kemner: ‘Onze maatschappij is ingewikkeld. Als je je op één van die twee fronten niet goed ontwikkelt heb je een probleem. We moeten veel samenwerken, met verschillende soorten mensen. Dat wordt heel moeilijk als je een kort lontje hebt, of als je er geen biet van snapt hoe je met een ander moet omgaan.’

Sommige problemen vallen meer op door de hoge eisen van de samenleving: ‘Kijk maar naar alle labels die kinderen tegenwoordig krijgen: ADHD, autisme. Het idee dat 50% van de Nederlandse bevolking hoogopgeleid moet zijn vraagt nogal wat. Dat betekent dat de helft van de kinderen tot ze volwassen zijn lang in een klaslokaal moet kunnen stilzitten, en met anderen moet kunnen samenwerken in allerlei projecten. Alleen dat is al behoorlijk ingewikkeld.’

Kemner laat een foto zien van een kleine Feyenoord-supporter die zijn middelvinger opsteekt: ‘Dan vraag ik me af: doet hij dat omdat hij uit een gezin komt waar dat vaak wordt gedaan? Het gezin waarin je opgroeit en de mogelijkheden die dat gezin bijvoorbeeld financieel heeft, zijn heel belangrijk. Of misschien heeft zijn gedrag te maken met genen, het erfelijke materiaal dat hij heeft meegekregen. Eigenlijk is het nog ingewikkelder, want we weten inmiddels dat de dingen die een kind meemaakt ook effect hebben op de activiteit van  genen.’

YOUth moet uiteindelijk een zo compleet mogelijk beeld creëren van alle factoren die de ontwikkeling van een kind kunnen beïnvloeden. De onderzoekers verzamelen biologisch materiaal in de vorm van bloed, wangslijmvlies en haar. Ze observeren het gedrag en de interactie tussen ouder en kind, en stellen vragen over de omgeving waarin het kind opgroeit. Ook meten ze de hersenontwikkeling via 3D-echo’s tijdens de zwangerschap, EEG bij baby’s en MRI bij oudere kinderen.

Kemner: ‘Onze focus op hersenontwikkeling is vernieuwend. Wij kijken naar de vorm en grootte van de hersenonderdelen, maar ook expliciet naar hoe de hersenen functioneren. De oorzaak voor problemen zit vaak in hele subtiele dingen. Zo is de ontwikkeling van verschillende hersengebieden van elkaar afhankelijk: als één gebied zich op een bepaalde manier ontwikkelt, heeft dat weer invloed op een ander deel. Hetzelfde geldt voor je erfelijke materiaal en je omgeving: alles staat in verbinding met elkaar. Dat maakt het zo complex.’

Uiteindelijk kunnen wetenschappers uit allerlei vakgebieden straks aan de slag met de data van YOUth: ‘Die moeten toegankelijk worden voor iedereen die goede vragen heeft over hoe kinderen opgroeien, en waarom ze zo van elkaar verschillen. Uiteraard wel onder voorwaarden: we gaan zorgvuldig met de gegevens om en waarborgen de privacy van onze deelnemers.

Het doel is om de expertise van verschillende vakgebieden aan elkaar te verbinden: ‘Wij zetten nu de eerste schreden op het pad om grootschalig te kijken: wat heeft hersenontwikkeling te maken met gedrag? Daar ben ik heel benieuwd naar. En als je ziet dat een kind zich bijvoorbeeld sociaal langzamer ontwikkelt, kun je dat dan oefenen? Dat gaat eigenlijk al verder dan het onderzoek dat we doen bij YOUth. Maar snappen waardoor verschillen tussen mensen ontstaan is de eerste stap om te kunnen helpen.’

Als moeder en wetenschapper begrijpt Kemner goed dat ze met dit onderzoek goud in handen heeft: ‘Investeren in kinderen is investeren in de toekomst. Als ouder zie je hoe kwetsbaar kinderen kunnen zijn: als er iets niet goed gaat breekt je hart. En als rechtbesnaard psycholoog geloof ik dat veel ellende in de wereld te maken heeft met kinderen die niet goed zijn opgegroeid. Wil je de wereld beter maken, dan moet je bij kinderen beginnen. En dat is dan weer als wereldburger gesproken.’